آخرین میراث معماری سنتی روانسر در فراموشی و خطر تخریب تدریجی

چشمه گنی خانی روانسر در دهه 1340

هر مسافری که در حدود چهل سال پیش از روانسر عبور می کرد، خانه هایی با معماری سنتی ایوان‌دار و ستونهای چوبی زیبا می‌دید که همگی در دامنه کوه یله ور و کوه قله و مشرف به سراب و رودخانه قره سو  قرار داشتند. کوچه‌های کم عرضی با شیب تند از لابه لای خانه‌های گاهگلی و سنگی بالا می‌رفت. پایین ترین ردیف خانه ها علاوه بر منازل مسکونی، شامل قهوه خانه و مغازه های کوچکی بود که در امتداد جاده و رو به رودخانه قرار داشتند. بجز سراب گنی خانی، چندین چشمه از دامنه کوه یله ور در گرمه خانی به سمت رودخانه جاری بود. خیابانی که امروز از داخل شهر روانسر عبور می کند، در آن زمان ساحل رودخانه قره سو را از گرمه خانی جدا می کرد. از سروصدا و آلودگی رودخانه خبری نبود و گله‌های بزرگ ماهی (ماسی زرده، شاویته، پانیلکه ......) لابلای گیاهان رودخانه ای (زلم) در حرکت بودند و ساحل دیگر رودخانه در سمت تپه موسایی پوشیده از نیزار بود که ماوای مرغابی وحشی (شلک و ...) بود. هر ساله لک لک های مهاجر در چند لانه بر فراز تیرهای چوبی برق جا خوش می کردند.

روانسر در دهه های شصت و هفتاد و با افزایش مهاجرت ساکنان روستاهای منطقه دچار تغییرات زیادی شد و ورود این جمعیت بزرگ باعت رشد ساخت و ساز و گسترش بی رویه روستا به زمینهای بین روانسر و گله چرمی  (گل سفید) شد که نهایتا باعث ایجاد زمین‌شهری شد. از طرف دیگر منازل مسکونی قدیمی بتدریج تخریب و خانه های آجری و سیمانی جایگزین آنها شد.  

 اما در این میان خوشبختانه یک خانه قدیمی که یادگاری از معماری آن سالهای دور است هنوز در شرق سراب روانسر پابرجا است. این خانه دو طبقه دارای یک ایوان زیبا با ستونهای چوبی، پنجره های آبی رنگ و سقف تیر و چوب است. متاسفانه این خانه که به احتمال قوی تنها یادگار بجای مانده از گذشته‌های دور روانسر است در وضعیت نامناسبی قرار دارد و نیازمند توجه مسئولین شهر است. می توان امیدوار بود که در صورت توجه شورای شهر و شهرداری روانسر و همکاری اداره کل میراث فرهنگی استان این اثر ارزشمند معماری روانسر مرمت و در صورت تامین اعتبار از مالکین خریداری و تبدیل به موزه مردم شناسی روانسر شود.